ភ្នំពេញៈ បើទោះបីជាអាជ្ញាធរ បានធ្វើការរារាំង និងបង្កការរំខានខ្លះៗ ដល់ក្បួនធម្មយាត្រា របស់ព្រះសង្ឃ សកម្មជនអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រជាពលរដ្ឋ មកពីតាមបណ្តាខេត្តនានាក៏ដោយ ក៏នៅទីបំផុត ក្រុមធម្មយាត្រារាប់ពាន់អង្គ-នាក់ នៅតែអាចបន្តនិមន្ត ដើរដោយថ្មើរជើងចូលមកកាន់រាជធានីដើម្បីប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ១០ ធ្នូ លើក ទី៦៦ នៅថ្ងៃនេះ។
នៅថ្ងៃនេះ ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស និងសហជីពនានា នឹងប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ក្រោមប្រធានបទ «មានតុលាការឯករាជ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស» ហើយសាលារាជធានីភ្នំពេញនឹងប្រារព្ធទិវានេះ នៅកោះពេជ្រក្រោមប្រធានបទ «ការអភិវឌ្ឍរាជធានីភ្នំពេញនិងសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់សហគមន៍ក្រីក្រ» ខណៈដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងប្រារព្ធទិវានេះនៅសួនច្បារតាមមាត់ទន្លេសាបខាងកើតក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា។
បើទោះបីជាទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនេះ មានចែងនៅក្នុងប្រតិទិនបុណ្យជាតិ ហើយទាំងរដ្ឋាភិបាល គណបក្សប្រឆាំង សង្គមស៊ីវិលនិងមជ្ឈដ្ឋានទូទៅសុទ្ធតែចូលរួមគាំទ្រទិវានេះក៏ដោយ ក៏ក្បួនធម្មយាត្រា ដោយថ្មើរជើង ដែលធ្វើឡើងដោយសកម្មជនព្រះសង្ឃ និងក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល រាប់ពាន់អង្គ-នាក់ ដែលចាប់ផ្តើមកាលពីថ្ងៃ ទី៤ ខែធ្នូ ដើរមកពីតាមបណ្តាខេត្តនានា តាមផ្លូវជាតិសំខាន់ៗចំនួន ៧ សំដៅចូលមករាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីចូលរួមប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សនៅថ្ងៃនេះ ត្រូវបានអាជ្ញាធរធ្វើការរារាំងជាបន្តបន្ទាប់ ឬចៅអធិការ នៅតាមវត្តមួយចំនួន មិនឲ្យពួកគេចូលស្នាក់ឡើយ។ គ្រាន់តែកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ ក្រុមក្បួនធម្មយាត្រា ត្រូវបានអាជ្ញាធរ នៅតាមខណ្ឌជាយរាជធានីរារាំង ដោយលើកហេតុផលថា ធម្មយាត្រាដោយថ្មើរជើងនេះពុំមានច្បាប់អនុញ្ញាត។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ បានឲ្យដឹងថា ក្រុមអ្នកហែក្បួន មកពីតាមផ្លូវជាតិលេខ ៦ បានជួបប្រទះនូវបញ្ហានៃការស្នាក់នៅ ក្នុងវត្តចាប់តាំងពីការហែ ក្បួន ចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃ ទី៤ ខែធ្នូ មក។ កាលពីម៉ោងប្រមាណជា ៩ ព្រឹកម្សិលមិញ នៅតាមផ្លូវជាតិលេខ ៥ ក្នុងទឹកដី ខណ្ឌព្រែកព្នៅ ចម្ងាយប្រមាណ ២០ គីឡូម៉ែត្រ ពីកណ្តាលរាជធានី ក្រុមធម្មយាត្រា មានព្រះសង្ឃ ៥០ អង្គ និងពលរដ្ឋ ៥០ នាក់ ត្រូវបានអាជ្ញាធររារាំង បិទផ្លូវមិនឲ្យពួកគេធ្វើដំណើរមកកាន់រាជធានីឡើយ។
ក្រោយពីមានការចរចាគ្នាអស់ រយៈពេលប្រមាណជាង ៣ ម៉ោង ជាមួយនឹងអភិបាល ខណ្ឌព្រែកព្នៅ លោក សុខ សម្បត្តិ ដែលបានលើកឡើងថា ធម្មយាត្រានេះ «មិនមានច្បាប់» អនុញ្ញាតនិងក្រោយមកអភិបាលរងខណ្ឌនិងកម្លាំងនគរបាលខណ្ឌបានធ្វើការចរចាជាមួយមេដឹកនាំក្រុមក្បួនធម្មយាត្រារហូតដល់ម៉ោង ១ រសៀល ទើបក្រុមធម្មយាត្រា អាចបន្តដំណើរចូលក្រុងបាន។
ព្រះតេជគុណ ថង ណារិទ្ធ ដែលដឹកនាំក្បួន មានសង្ឃដីកាថា៖ «អាជ្ញាធរមិនចង់ឲ្យយើងធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើងទេ គេឲ្យយើងជិះរថយន្តទៅភ្នំពេញ ទើបមិនបង្កការកកស្ទះ»។
ព្រះតេជគុណបញ្ជាក់ថា៖ «ពួកយើងមិនអាចជិះរថយន្តបានទេ ព្រោះជាធម្មយាត្រា ជាការដើរផ្សាយព្រះធម៌ ពាក់ព័ន្ធនឹងសិទ្ធិមនុស្ស»។
នៅពេលក្បួនធម្មយាត្រា ដើរចូលមកដល់ទឹកដី ខណ្ឌឫស្សីកែវ ក្រុមអាជ្ញាធរខណ្ឌ បាននិមន្តព្រះសង្ឃសាកសួរពីក្បួនធម្មយាត្រានេះទៀត។
លោក ជា ពិសី អភិបាលរង ខណ្ឌឫស្សីកែវ បានថ្លែងថា អាជ្ញាធរគ្រាន់តែជម្រាបប្រាប់អ្នកចូលរួមក្បួនធម្មយាត្រាឲ្យធ្វើដំណើរដោយប្រុងប្រយ័ត្នលើផ្លូវជាតិលេខ ៥ ដែលមាន «ចរាចរមមាញឹក» ប៉ុណ្ណោះ ធ្វើការណែនាំដល់ក្រុមធម្មយាត្រាថា៖ «យើងជាអាជ្ញាធរជួយការពារសុវត្ថិភាព និងសណ្តាប់ធ្នាប់ពលរដ្ឋ។ អ៊ីចឹងក្រុមយាត្រា មិនត្រូវធ្វើឲ្យមានការកកស្ទះ និងប្រើសិទ្ធិយ៉ាងណាកុំឲ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិអ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ»។
ក្រុមធម្មយាត្រាផ្លូវជាតិលេខ ៥ បានចូលស្នាក់នៅក្នុង វត្តឧត្តរាវត្តី ក្នុង ខណ្ឌឫស្សីកែវ ក្រោមលក្ខខណ្ឌមួយចំនួនពីអាជ្ញាធរដូចជាមិនឲ្យឡូឡាបង្កភាពរញ៉េរញ៉ៃក្នុងវត្តជាដើម។
សាលារាជធានីបានអនុញ្ញាតឲ្យសហជីព អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រៀបចំប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្ស ១០ ធ្នូ តាមកន្លែងកំណត់ តែមិនអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើការដង្ហែក្បួនឡើយ ដោយលើកហេតុផលថា ប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ។
ខណៈដែលព្រះសង្ឃជាច្រើនអង្គបានចូលរួមក្បួនធម្មយាត្រាក្នុងទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនេះ សម្តេចព្រះសង្ឃរាជទាំងពីរគណៈ និងក្រសួងធម្មការ បានអំពាវនាវកាលពីសប្តាហ៍មុនថា ការចូលរួមរបស់ព្រះសង្ឃ ក្នុងក្បួនធម្មយាត្រា ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស គឺជាការធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់វិន័យធម៌និងច្បាប់រដ្ឋដែលព្រះសង្ឃមិនត្រូវនិមន្តចូលរួមឡើយ។
នៅផ្លូវជាតិលេខ ៦ ខណ្ឌជ្រោយចង្វារ ក្រុមធម្មយាត្រា បានចូលទៅស្នាក់នៅ វត្តកៀនឃ្លាំង ប៉ុន្តែត្រូវបានចៅអធិការវត្តបដិសេធមិនឲ្យស្នាក់នៅ។ ក្រុមធម្មយាត្រា បានបន្តមកស្នាក់នៅ វត្តចាស់ ដែលក្រុមពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លី ធ្លាប់ស្នាក់នៅ។ ព្រះភិក្ខុ ងឹម សៅរ៍សំខាន់ ដែលដឹកនាំក្រុមផ្លូវជាតិលេខ ៦ មានសង្ឃដីកាថា៖ «នេះបង្ហាញថា ការអនុវត្តការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅមានកម្រិតនិងស្ថិតនៅក្រោមគំនាប»។
លោក អំ សំអាត ទីប្រឹក្សាបច្ចេកទេសនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ បានថ្លែងថា ទោះជាមានការព្យាយាមរារាំង ពីសំណាក់អាជ្ញាធរតាមខណ្ឌនីមួយៗក្តីក៏ក្បួនធម្មយាត្រា បានធ្វើដំណើរចូលក្នុងរាជធានី បានកាលពីម្សិលមិញ។
ផ្លូវជាតិលេខ ៤ ក្រុមក្បួនធម្មយាត្រាបានវិលត្រឡប់ចូលទៅស្នាក់នៅក្នុង វត្តសាមគ្គីរង្សី ទៅវិញ ដោយសារមាន «ការចាក់សោ» វត្តស្ទឹងមានជ័យ ដែលក្បួនគ្រោងចូលស្នាក់នៅ។
លោក សំអាត បញ្ជាក់ថា៖ «ទោះមិនមានហិង្សាកើតឡើង តែការរារាំងរបស់អាជ្ញាធរ គឺជាការយល់ខុសមួយ ព្រោះក្រុមធម្មយាត្រាគឺគ្រាន់តែជាការផ្សព្វផ្សាយព្រះធម៌ មិនមែនធ្វើនយោបាយអីទេ។ តែអាជ្ញាធរបានលាបពណ៌ឲ្យពួកគាត់ទៅវិញ។ នោះជាការបារម្ភហួសហេតុរបស់អាជ្ញាធរ»។
កាលពីម្សិលមិញលោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានរួមដំណើរជាមួយក្រុមធម្មយាត្រា មកពីតាមផ្លូវជាតិលេខពីរពីទីស្នាក់ការកណ្តាលរបស់លោក មកកាន់វត្ត ថាន់ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
តំណាងពីអង្គការសហប្រជាជាតិនឹងចូលរួមប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សជាមួយក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ខណៈដែលក្រុមព្រះសង្ឃ និងប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដោយសារបញ្ហាជម្លោះដីធ្លី នឹងមកជួបជុំគ្នានៅរដ្ឋសភាជាតិដើម្បីទាមទារឲ្យតំណាងរាស្ត្រគណបក្សជាប់ឆ្នោតទាំងពីរជួយអន្តរាគមន៍ដោះស្រាយបញ្ហាវិវាទដីធ្លីដ៏រ៉ាំរ៉ៃរបស់ពួកគេ៕
